In elektrische installaties spelen stroomdraden een cruciale rol in het veilig en efficiënt transporteren van elektriciteit. Om verwarring te voorkomen en de veiligheid te waarborgen, wordt in de bedrading gebruik gemaakt van gestandaardiseerde kleuren. Elke kleur stroomdraad heeft een specifieke functie en betekenis, wat vooral belangrijk is bij het aanleggen of onderhouden van elektrische installaties.
In dit artikel bespreken we uitgebreid de betekenis van de verschillende kleuren stroomdraden, hun toepassingen, en hoe deze normen in de loop der tijd zijn veranderd. We gaan ook in op de voorschriften voor bedrading in nieuwbouwwoningen volgens de huidige NEN 1010 norm.
De verschillende kleuren stroomdraden en hun toepassingen
In moderne elektrische installaties worden de volgende kleuren gebruikt:
1. Bruin: Fasedraad
- Andere namen: L-draad, spanningsdraad.
- Functie: Deze draad voert de spanning vanuit de meterkast naar de schakelaars en apparaten. Het is de actieve draad in het stroomcircuit.
- Toepassing: Verbinding tussen de stroombron en het elektrische apparaat of de schakelaar.
- Eigenschappen: Staat altijd onder spanning als de stroom aanstaat. Let op bij werkzaamheden: schakelaars uitschakelen betekent niet altijd dat de fasedraad spanningsloos is.
2. Blauw: Nuldraad
- Andere namen: N-draad.
- Functie: Deze draad voert de stroom terug naar de meterkast.
- Toepassing: Voltooit de stroomkring en zorgt ervoor dat de stroom veilig wordt afgevoerd.
- Eigenschappen: Onder normale omstandigheden spanningsloos, maar kan spanning voeren bij fouten in de installatie.
3. Geel/groen: Aardedraad
- Andere namen: PE-draad (Protective Earth).
- Functie: Aarde biedt bescherming tegen elektrische schokken door stroom af te voeren naar de aarde in geval van kortsluiting of defecten.
- Toepassing: Verbonden met metalen delen van apparaten of schakelkasten.
- Eigenschappen: Normaal gesproken spanningsloos, behalve bij een defect.
4. Zwart: Schakeldraad
- Andere namen: Stuurdraad, lampendraad.
- Functie: Wordt gebruikt om spanning van een schakelaar naar een lamp of ander apparaat te voeren.
- Toepassing: Verbindt schakelaars en lampen in bijvoorbeeld lichtinstallaties.
- Eigenschappen: Staat alleen onder spanning als de schakelaar is ingeschakeld.
5. Grijs: Hulphulpfasedraad of communicatiedraad
- Functie: Wordt soms gebruikt als extra draad in complexe schakelsystemen of meerfasige installaties.
- Toepassing: Meestal als extra schakeldraad of in specifieke elektrische circuits.
- Eigenschappen: Kan spanningsdragend zijn, afhankelijk van de configuratie.
Overzichtstabel: Kleuren, functies en toepassingen
| Kleur | Naam | Functie | Toepassing | Eigenschappen |
| Bruin | Fasedraad (L-draad) | Voert spanning naar schakelaars en apparaten | Actieve verbinding | Staat altijd onder spanning |
| Blauw | Nuldraad (N-draad) | Voert stroom terug naar de meterkast | Voltooit de stroomkring | Normaal spanningsloos |
| Geel/Groen | Aardedraad (PE-draad) | Veiligheidsaarde, voert stroom naar de aarde | Beveiliging tegen schokken | Spanningsloos, behalve bij defecten |
| Zwart | Schakeldraad | Voert spanning naar schakelsystemen | Verbinding tussen schakelaar en lamp | Alleen onder spanning bij inschakeling |
| Grijs | Hulpfasedraad | Extra schakelfunctie of communicatiedraad | Specifieke circuits of hulplijnen | Kan spanningsdragend zijn |
Oude en nieuwe kleurcoderingen: Voor 1970 en nu
Voor 1970 waren de kleurcodes van stroomdraden in Nederland en België anders. Met de invoering van nieuwe normen in de jaren ’70 werd de huidige standaard geïntroduceerd.
| Vóór 1970 | Sinds 1970 (huidige norm) |
| Rood: Fasedraad | Bruin: Fasedraad |
| Blauw: Nuldraad | Blauw: Nuldraad |
| Groen: Aardedraad | Geel/groen: Aardedraad |
| Zwart: Schakeldraad | Zwart: Schakeldraad |
De belangrijkste verandering was de introductie van de geel/groene aardedraad. Dit werd gedaan om de veiligheid te vergroten en internationale standaardisatie te bevorderen. Als je de elektra in jouw droomwoning uit de 18e eeuw wilt aanleggen, kan dit belangrijke informatie zijn.
Bedrading in nieuwbouwwoningen en NEN 1010 norm
In nieuwbouwwoningen en renovatieprojecten moeten elektrische installaties voldoen aan de NEN 1010 norm. Dit is een set richtlijnen die de veiligheid en betrouwbaarheid van installaties waarborgt.
Belangrijke punten van de NEN 1010 norm:
- Kleurcodering: Alle bedrading moet voldoen aan de huidige kleurcodering.
- Aarding: Aardedraden zijn verplicht in alle stopcontacten en elektrische apparaten.
- Installatieautomaten: In plaats van traditionele zekeringen worden installatieautomaten aanbevolen.
- Veiligheidsmaatregelen: Randaarde en aardlekschakelaars zijn verplicht.
- Controle en onderhoud: Periodieke inspecties worden aangeraden om defecten te voorkomen.
Handige tips voor het werken met stroomdraden
- Controleer de spanning: Gebruik een spanningstester om te controleren of draden spanningsloos zijn voordat je eraan werkt.
- Volg de norm: Werk altijd volgens de NEN 1010 norm om een veilige installatie te garanderen.
- Oudere bedrading: Bij oudere installaties is het verstandig om de bedrading te vervangen als deze niet meer voldoet aan de huidige normen.
- Wees voorzichtig: Bij twijfel is het raadzaam om een professional in te schakelen.
Met deze kennis kun je veilig werken met stroomdraden en begrijpen waarvoor de verschillende kleuren dienen. Dit is essentieel voor elke doe-het-zelfklusser die aan elektrische installaties werkt! Bij twijfels is het natuurlijk altijd verstandig om een goede electricien in te schakelen!
